3 października 1873 r. w Detroit zostało założone Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie w Ameryce (ZPRKA), najstarsza polska organizacja bratniej pomocy w Stanach Zjednoczonych. W tym roku ZPRKA uroczyście obchodzi jubileusz 140-lecia swojego istnienia. Z tej okazji zaprezentowana zostanie w Muzeum Polskim w Ameryce (MPA) wystawa archiwalnych zdjęć, dokumentów i pamiątek zatytułowana „140 lat ZPRKA”.

W 1873 roku grupa polskich duchownych i osób świeckich podjęła się niezwykłego dzieła stworzenia w Stanach Zjednoczonych organizacji, która służyłaby rodakom zamieszkałym w Stanach Zjednoczonych. Zadanie nie było łatwe, jednak silna wola, ciężka praca i wiara w ideę, która przyświecała założycielom, przyniosły rezultat w postaci organizacji, która przyjęła nazwę: Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie w Ameryce (ZPRKA).

140 lat to w dziejach ludzkości niewiele, natomiast w życiu organizacji, która założona została na emigracji, to wielkie osiągnięcie. Trudno jest przedstawić je w formie wystawy w oparciu o pamiątki gromadzone w MPA od chwili powołania, czyli od 1935 roku. Podczas żmudnych poszukiwań przedmiotów, które byłyby ciekawymi eksponatami, można zauważyć, że dawne pokolenia bardzo dbały o to, aby udokumentować swoją działalność i zachować spuściznę dla potomnych. Ponieważ kolekcja ZPRKA nie była wcześniej skatalogowana, poszukiwania eksponatów prowadzone były w różnych zakamarkach MPA oraz biurach ZPRKA.

Na szczególną uwagę na wystawie zasługują fotografie robione przy okazji sejmów oraz kolejnych jubileuszy ZPRKA. Fascynuje jakość wykonanych zdjęć, często znacznych rozmiarów, na których można rozpoznać uczestników. Zadziwia fakt, jak wielka liczba Polaków czy też Amerykanów polskiego pochodzenia brała w udział w tych uroczystościach. Na zdjęciach widnieją nieistniejące dziś budynki, więc mają one dodatkową wartość historyczną. Najstarsza fotografia na wystawie pochodzi z XXIII Sejmu ZPRKA, który obradował w dniach 21-23 października 1896 roku w Filadelfii.

Z okazji organizowania Sejmów ZPRKA przygotowywano różnego rodzaju przedmioty, w tym m.in.: odznaki, przypinki, pamiątki oraz materiały drukowane: księgi pamiątkowe, ulotki reklamujące kandydatów na stanowiska, programy imprez towarzyszących. “Zjednoczeńcy” z dumą przypinali odznaki, medale i inne wyróżnienia, które także zostaną pokazane na wystawie.

Osobne miejsce ekspozycyjne poświęcone zostało poszczególnym wydziałom ZPRKA: do spraw kobiet, sportu, młodzieżowemu, skautingowi, które zostały bogato zobrazowane. Na zdjęciach zobaczymy panie z Wydziału Kobiet w różnorodnych strojach pochodzących z niemal każdego dziesięciolecia XX wieku, biorące udział w wielu akcjach dobroczynnych, członków zarządu, harcerzy i harcerki uczestniczące w obozach letnich itp.

Większość wykorzystanych zdjęć i dokumentów pochodzi z kolekcji ZPRKA zdeponowanej w archiwum MPA. W procesie przygotowań do wystawy archiwiści MPA skatalogowali i uporządkowali zasób zespołu ZPRKA, na który składają się dokumenty, listy, protokoły oraz inne przedmioty. Kustoszami wystawy są redaktorki „Narodu Polskiego” Kathryn Rosypal i Lidia Kowalewicz, które na łamach tego pisma drukują w roku jubileuszowym szczegółową historię organizacji.

Otwarcie wystawy „140 lat ZPRKA” odbędzie się w piątek, 4 października 2013 r. w Sali Głównej im. Sabiny F. Logisz Muzeum Polskiego w Ameryce o godz. 19:00. Przypominamy adres: 984 N. Milwaukee Ave., Chicago, IL. Wstęp wolny. Wystawa potrwa do połowy listopada.

Lidia Kowalewicz, Muzeum Polskie w Ameryce

Zdj. MPA