The Polish Museum of America honors the memory of PMA member and friend, Stanley W. Lyskanowski, who passed away on August 23, 2020, at age 95.
Stanley was born near Warsaw, Poland, and his young life was transformed by the horrors of World War II, yet bittersweet luck made him a survivor. In 1940, his sister and brother were sent as forced labor to Germany; Stanley, at age 14, was too young to be sent as well. The following year, he joined the underground resistance through the Catholic church, distributing pamphlets describing German atrocities.
On September 19, 1941, at age 15, he was caught by the Gestapo and taken to Pawiak prison, where he was tortured and interrogated. From there, as prisoner number 164924, he was taken to Auschwitz, and then Mauthausen-Gusen in Austria. He worked at a quarry, hauling 50-pound rocks down steep steps. Having caught pneumonia under these harsh conditions, he was secretly allowed to rest enough so that the illness passed. On three occasions, he was to have gone to the gas chambers, but due to various circumstances – air raids or bombings, he did not. He survived, so that on May 8, 1945, on his name’s day, he and the camp were liberated.
Lyskanowski requested to be sent to Italy in September 1945 to join the Polish Army under General Anders. By chance, one of the commanding officers knew his father; Lyskanowski became this officer's chauffeur. Once disbanded, he with the troops were relocated to Great Britain. He had hoped to return to a free Poland. When it became apparent this would not be possible, Lyskanowski received a visa to immigrate to the United States, arriving via New York in 1952, and settling in Chicago. He worked hard and earned a degree in electronics, and in 1961, married his beloved Josephine. Active in Chicago’s Polonia as a member of the PMA as well as the Polish American Engineers Association – he often shared his life story, including at the PMA during the 2014 “Forbidden Art” exhibition and in a profile by the Chicago Reader.
Lyskanowski is survived by his wife Josephine of 58 years, children Lidia and Arthur, grandchildren Sofia, Katrina and Adam, nephews, nieces, and cousins in Poland.
A celebration of life will be held at Immaculate Conception Church (7211 W. Talcott Ave., Chicago, IL 60631) on Thursday, August 27, 2020, at 10:30 am. At the family’s request, in lieu of flowers, please make donations to the Polish Museum of America (984 N. Milwaukee Ave., Chicago, IL 60642).
Muzeum Polskie w Ameryce żegna swojego Członka i Przyjaciela Śp. Stanisława W. Łyskanowskiego, zmarłego w niedzielę, 23 sierpnia 2020 roku.
Pan Stanisław urodził się w Polsce, w okolicach Warszawy, 20 lutego 1925 roku. Jego młodość naznaczona została przez okropności II wojny światowej. W 1940 roku jego siostra i brat zostali wysłani na roboty przymusowe do Niemiec; Stanisławowi zostało to oszczędzone, gdyż miał wówczas 14 lat i był za młody. W następnym roku za pośrednictwem Kościoła Katolickiego dołączył do podziemnego ruchu oporu, w ramach którego rozprowadzał broszury opisujące niemieckie okrucieństwa. 19 września 1941 roku, w wieku 15 lat został złapany przez gestapo i przewieziony do więzienia na Pawiaku, gdzie był torturowany i przesłuchiwany. Stamtąd jako więzień o numerze 164924 trafił do Auschwitz, a następnie do Mauthausen-Gusen w Austrii. Pracował w kamieniołomie, ciągnąc po stromych schodach pięćdziecięciokilogramowe odłamki skalne. Gdy zachorował w tych trudnych warunkach na zapalenie płuc – pozwolono mu potajemnie odpocząć na tyle, aby choroba ustąpiła. Trzykrotnie miał wchodzić do komór gazowych, ale z różnych powodów - nalotów lub bombardowań – udało mu się przeżyć. W dniu swoich imienin, 8 maja 1945 r. został wyzwolony wraz z obozem.
We wrześniu 1945 roku S. Łyskanowski poprosił o wysłanie do Włoch, aby dołączyć do Wojska Polskiego generała Andersa. Na miejscu okazało się, iż jeden z dowódców znał jego ojca, w wyniku tego S. Łyskanowski został jego szoferem. Po demobilizacji został wraz z wojskiem przeniesiony do Wielkiej Brytanii. Miał nadzieję powrotu do wolnej Polski. Kiedy okazało się, że jest to niemożliwe, S. Łyskanowski otrzymał wizę imigracyjną do Stanów Zjednoczonych, przybył tu w 1952 roku przez Nowy Jork i osiedlił się w Chicago. Ciężko pracował i uzyskał dyplom z elektroniki, a w 1961 roku poślubił swoją ukochaną Józefę. Działał na rzecz Polonii chicagowskiej jako członek MPA oraz Polsko-Amerykańskiego Stowarzyszenia Inżynierów - często opowiadał o swoim życiu, m.in. na pamiętnym wykładzie w Muzeum podczas wystawy „Sztuka zakazana” w 2014 roku oraz w wywiadzie dla Chicago Reader.
Pan Stanisław Łyskanowski pozostawił żonę Józefę, dzieci Lidię i Artura, wnuki Zofię, Katarzynę i Adama, siostrzeńców, siostrzenice i kuzynów w Polsce.
Msza pogrzebowa odbędzie się w kościele Niepokalanego Poczęcia (7211 W. Talcott Ave., Chicago, IL 60631) we czwartek, 27 sierpnia 2020 roku o godzinie 10:30 rano. Na prośbę rodziny, zamiast kwiatów, prosimy o przekazywanie darowizn na rzecz Muzeum Polskiego w Ameryce (984 N. Milwaukee Ave., Chicago, IL 60642). Serdecznie dziękujemy za ten piękny gest.
Cześć Jego Pamięci!
Comment(1)
PMA Mourns The Loss of Stanley W. Lyskanowski - Post Eagle Newspaper - Post Eagle Newspaper says:
September 2, 2020 at 1:30 pm[…] https://www.polishmuseumofamerica.org/stanley-w-lyskanowski/ […]